Pracownia Antropologicznych Problemów Literatury

http://www.stronainternetowa.pl/

Informacje ogólne

Pracownia Antropologicznych Problemów Literatury powstała w roku 2006, lecz kierunek rozwoju zainteresowań jej członków, pozwalający koncentrować uwagę na – postrzeganych antropologicznie – rzeczywistościach kulturowych, które wyłaniają się z utworów literackich, już wcześniej został poświadczony m.in. ogólnokrajowymi i międzynarodowymi konferencjami naukowymi przeprowadzonymi w latach 2000-2005 jeszcze w ramach inicjatyw Zakładu Literatury Polskiej XX wieku. Były to: „Autobiografizm. Przemiany, formy, znaczenia”, (2000, konferencja wewnątrzwydziałowa zorganizowana przez H. Gosk i A. Zieniewicza), „Codzienność, przedmiotowość, cielesność. Języki nowej wrażliwości w literaturze polskiej XX w.”, (2001, konferencja międzynarodowa autorstwa H. Gosk), „Pisarz na emigracji. Mitologie – style – strategie przetrwania” (2004, konferencja międzynarodowa zorganizowana przez H. Gosk i A. S. Kowalczyka), „Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku” (2005, konferencja międzynarodowa zorganizowana przez: H. Gosk i A. Zieniewicza).

Przedsięwzięcia konferencyjne zaowocowały, dobrze przyjętymi w środowisku naukowym, publikacjami zbiorowymi. W tym okresie powstały również książki autorskie: Grażyny Borkowskiej „Cudzoziemki. Studia o prozie kobiecej” (1996), Andrzeja Zieniewicza „Obecność autora. Style rzeczywistości w sylwie współczesnej” (2001), Ewy Paczoskiej „Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk” (2004), Andrzeja S. Kowalczyka „Niespieszny przechodzień i paradoksy: rzecz o Jerzym Stempowskim” (1997) oraz „Miejskie: Amsterdam, Paryż I, Paryż II, Berno I, Berno II, Warszawa, Londyn” (2003), a także Hanny Gosk, poświęcone postaciom literackim polskiej prozy powojennej opisywanym w kategoriach antropologiczno-egzystencjalnych z akcentem na jednostkowe oraz zbiorowe doświadczenie człowieka uwikłanego w historię określonego społeczeństwa i mikrohistorię własnego losu: „Bohater swoich czasów Postać literacka w powojennej prozie polskiej o tematyce współczesnej. Wybrane zagadnienia” (2002), „Zamiast końca historii. Rozumienie oraz prezentacja procesu historycznego w polskiej prozie XX i XXI wieku podejmującej tematy współczesne” (2005). Hanna Gosk przeprowadziła we wrześniu 2006 r. na Uniwersytecie Indiana w Bloomington (USA) cykl wykładów pt. Narrating Every Day Life In Polish Prose of the Late 20th and Early 21st Century.

Literacka prezentacja ludzkiej rzeczywistości zawsze dokonywana jest przez pryzmat wcześniejszych decyzji, jak przyglądać się światu, a więc w sposób określony antropologicznie, toteż Pracownia koncentruje się w swoich badaniach na tym, co umożliwia takie a nie inne literackie widzenie owej rzeczywistości, co czyni możliwym jej wypowiadanie, kulturowo warunkuje w niej poznawanie. Wobec szerokiego spektrum zagadnień antropologicznych zajmuje się wybranymi problemami, przede wszystkim: literackimi wersjami habitusu, wzorów kulturowych, schematów mentalnych; stosunkiem do tego, co postrzegane jako Nowe/Inne/Obce; narracjami marginesowymi z punktu widzenia „centrum” desygnującego „opowieści oficjalne”, a także narracjami przez owo centrum tłumionymi.

W 2006 roku Pracownia współorganizowała z Zakładem Literatury Polskiej XX wieku międzynarodową konferencję pt. „Narracje po rozpadzie (wielkich) narracji”. Debata nią rozpoczęta, była kontynuowana w roku akademickim 2007/8 podczas dwuczęściowej konferencji polsko-amerykańsko-kanadyjskiej „Pominięte, stłumione, zatarte, w narracjach XX wieku” – Warszawa 2007, „The Effect of Palimpsest” – Chicago 2008. Ze strony amerykańskiej projekt koordynowały: prof. Bożena Shallcross z University of Chicago (USA) i prof. Bożena Karwowska z University of British Columbia (Kanada). W roku 2008 została opublikowana książka „(Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku” pod red. Hanny Gosk i Bożeny Karwowskiej.

Powstała seria publikacji książkowych Pracowni (początkowo we współpracy z Zakładem Literatury XX wieku, a od roku 2008, w którym ukazał się tom
„(Nie)ciekawa epoka. Literatura i PRL”, pod red. H. Gosk – autonomiczna). W roku 2009 – jako efekt współpracy z Instytutem Kultury Polskiej Wydziału Polonistyki UW oraz Instytutem Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” poprzedzona konferencją – powstała pod tą samą redakcją książka „Zwyczajny człowiek w niezwyczajnej sytuacji. Próba przekazania doświadczenia nieposiadającego wzoru opisywalności”. W roku 2011 pod patronatem Pracowni wyszedł tom „Podmiot w literaturze polskiej po 1989 roku. Antropologiczne aspekty konstrukcji” pod red. Żanety Nalewajk. W roku 2014 – książka „(Nie)przezroczystość normalności w literaturze polskiej XX i XXI wieku” pod red. Hanny Gosk i Bożeny Karwowskiej; w roku 2014 pod tą samą redakcją – książka „(Nie)przezroczystość normalności. Obrazy ładu, porządku w literaturze polskiej XX i XXI w.”, poprzedzona międzynarodową konferencją zorganizowaną we współpracy z Department of Central, Eastern and Northern European Studies, University of British Columbia (Kanada).

W roku 2015 Pracownia Antropologicznych Problemów Literatury zorganizowała wraz z Pracownią Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej ILP konferencję pt. „Literackie „przed” Wielką Wojną i „po” niej w Europie Środkowej i Wschodniej”. Przedsięwzięcie zwieńczyła książka wydana w tym samym roku pt. „Przed i po. Wielka Wojna w literaturach Europy Środkowej i Wschodniej” pod red. Hanny Gosk i Ewy Paczoskiej. Grudzień 2016 r. to ogólnopolska konferencja Pracowni pt. „Sam początek. Lata 1944-1948 w literaturze okresu Polski Ludowej”, która zaowocowała publikacją książki pod tym samym tytułem w marcu 2017 roku zredagowanej przez Hannę Gosk i Bożenę Karwowską. Październik roku 2018 to z kolei konferencja Pracowni – „(Nie)opowiedziane. Polskie doświadczenie upokorzenia i wstydu od czasu rozbiorów do dzisiaj” – organizowana pod patronatem Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych (z siedzibą na Wydziale Polonistyki UW) we współpracy z Pracownią Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej oraz Pracownią Literatury Użytkowej i Okolicznościowej Instytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Począwszy od roku 2012 Pracownia organizuje na przełomie listopada i grudnia spotkania otwarte poświęcone ważnym książkom humanistycznym danego roku kalendarzowego.