Pracownia Badań Literackiej Kultury Mniejszości

Informacje ogólne

Pracownia prowadzona była przez wiele lat przez prof. dra hab. Stanisława Frybesa. Po jego przejściu na emeryturę, kierownikiem Pracowni został mianowany prof. dr hab. Mieczysław Dąbrowski, który od początku zapowiedział w niej zmiany dotyczące m.in. sposobów działania. Obecnie Pracownią kieruje dr hab. Alina Molisak.

Pracownia zajmuje się nie tylko mniejszościami etnicznymi, ale też innymi, np. mniejszościami kulturowymi, narodowymi czy seksualnymi, które kreują pewien model świadomości, literatury i kultury. Zadania Pracowni są realizowane w różnych formach, znacznie bogatszych niż codzienna dydaktyka czy spotkania grupy współpracowników. Wspólnie z innymi partnerami naukowymi (Ukraina, Niemcy, Izrael, Austria, Francja) organizowane były i są konferencje i warsztaty naukowe. Ukazało się również szereg publikacji (w języku polskim, angielskim i niemieckim), w których współautorami są badacze z wielu krajów zajmujący się tematyką mniejszości. .

Z Pracownią związani są przede wszystkim ci pracownicy Zakładu Literatury XX i XXI w., którzy w swoich pracach badawczych, dydaktycznych, a także popularyzatorskich uwzględniają wskazaną powyżej problematykę. Przez wiele lat był to prof. Mieczysław Dąbrowski, którego zainteresowania naukowe ogniskowały się wokół takich zagadnień, jak pogranicza kulturowe, zwłaszcza polsko-niemiecko-żydowskie oraz teoretyczna problematyka mniejszości. Obecnie są to dr hab. Alina Molisak (literatura i pamięć Zagłady, odmiany żydowskiej tożsamości nowoczesnej, dwudziestowieczna literatura polsko-żydowska, literatura jidysz, kultura Żydów w diasporze) i dr Jagoda Wierzejska (polskie dyskursy narodowe wobec dyskursów mniejszości, zwłaszcza ukraińskiej i żydowskiej, literatura pogranicza, ze szczególnym uwzględnieniem polsko-ukraińskiego, polityka pamięci, kreowanie tożsamości narodowej).

Okazjonalnie współpracowali z Pracownią m.in. dr Agnieszka Mrozik (problematyka feministyczna) i dr Robert Pruszczyński (teoretyczna problematyka queer, dyskurs homoseksualny, estetyka kampu itp.).

Obecnie współdziałają w Pracowni także – dr hab. Danuta Sosnowska (kultura i literatura polska, czeska oraz ukraińska, komparatystyka dyskursów kulturowych) i mgr Maria Antosik-Piela (literatura polsko-żydowska, kulturowe dzieje syjonizmu w Polsce).

W kwietniu 2004 roku z inicjatywy ówczesnego kierownika Pracowni, prof. Mieczysława Dąbrowskiego, a we współpracy z Uniwersytetem Pedagogicznym im. I. Franki w Drohobyczu, odbyła się w Drohobyczu dwudniowa konferencja naukowa pt. „Drohobycz – miasto wielu kultur”. Dwujęzyczny tom referatów, wzbogacony o materiał ikonograficzny, ukazał się w roku 2005 (red. M. Dąbrowski i Wiera Meniok). Prof. Dąbrowski jako kierownik grantu międzynarodowego pt. „Literatury słowiańskie po roku 1989” (wraz z prof. Haliną Janaszek-Ivaničkovą) był współorganizatorem konferencji naukowej w Piliscsabie na Węgrzech w maju 2004 r. pt. „Transformacja w literaturach słowiańskich i mniejszości kulturowe“. Jest też redaktorem książki zbiorowej pt. Mniejszości, który jest czwartym tomem serii prezentującej wyniki badawcze grantu (tom 1 pt. Transformacja, red. Halina Janaszek-Ivaničkova, tom 2 – Feminizm, red. Ewa Kraskowska, tom 3 – Podmiotowość, red. Barbara Czapik-Lityńska, wszystkie wydane w 2005 roku).

Z inicjatywy prof. Dąbrowskiego w Pracowni powstała grupa robocza złożona z pracowników Instytutu i osób zewnętrznych, która pracowała nad projektem zatytułowanym „Pisarze polscy pochodzenia żydowskiego w literaturze XX wieku. Przybliżenia”. Książka pod red. Mieczysława Dąbrowskiego  i Aliny Molisak ukazała się w 2006 roku.

Kolejnymi ważnymi inicjatywami – tak dr hab. Aliny Molisak, jak i innych uczestników Pracowni – były owocujące publikacjami międzynarodowe konferencje, spotkania oraz warsztaty:

1.Polish and Hebrew Literature and National Identity, ed. by A. Molisak and S. Ronen, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2010

  1. Ślady obecności, red. S. Buryła, A. Molisak, Universitas, Kraków 2010
  2. Nach dem Vergessen. Rekurse auf den Holocaust in Ostmitteleuropa nach 1989, Hrsg. M. Marszałek und A. Molisak, Kadmos Verlag Berlin 2010
  3. Żydowski Polak, polski Żyd. Problem tożsamości w literaturze polsko-żydowskiej, red. A. Molisak, Z. Kołodziejska, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2011
  4. Galician Polyphony. Places and Voices, ed. A. Molisak, J. Wierzejska, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2015
  5. Pomniki pamięci. Miejsca niepamięci, red K. Chmielewska, A. Molisak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2017
  6. The Trilingual Literature of Polish Jews from Different Perspectives: In Memory of I. L. Peretz, ed. A. Molisak i S. Ronen, Cambridge Scholara Publishing, Cambridge 2017
  7. Turystyka i polityka. Ideologie współczesnych opowieści o przestrzeniach, red. J. Wierzejska, D. Sosnowska, A. Molisak, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017

Kierująca obecnie Pracownią dr hab. Alina Molisak opublikowała także książkę Żydowska Warszawa – żydowski Berlin. Literacki portret miasta w pierwszej połowie XX wieku, IBL PAN, Warszawa 2016.Wygłaszała też gościnnie wykłady na uniwersytetach w Berlinie (w semestrze zimowym 2007/2008), Hamburgu (w semestrze zimowym 2015/2016), Bonn, Mainz, Tybindze i Paryżu. Jest członkiem Gesellschaft für europäisch-jüdische Literaturstudien, Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich i Polskiego Towarzystwa Studiów Jidyszystycznych.

Kierownik

dr hab. Alina Molisak
amolisak@uw.edu.pl

Członkowie

prof. dr hab. Mieczysław Dąbrowski
mieczyslaw.dabrowski@uw.edu.pl

dr hab. Danuta Sosnowska
d.sosnowska@uw.edu.pl

dr Jagoda Wierzejska
j.wierzejska@uw.edu.pl

mgr Maria Antosik-Piela

mgr Magdalena Kłosińska

Numer gabinetu Pracowni

20